İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalara risk analizi denir. Risk analizleri işletmeler için kanuni bir yükümlülük olmasının yanı sıra, işyerlerinin sürekliliği için hayati önem taşır.
Risk analizleri işverenlerin oluşturacağı bir ekiple işbirliği içerisinde hazırlanır. Bu ekip içerisinde;
- İşveren
- İş güvenliği uzmanı ve İşyeri hekimi
- İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca belirlenmiş destek elemanları
- İşyerindeki çalışan temsilcileri
- İşyerindeki yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar
bulunur. Libra OSGB olarak iş güvenliği uzmanlarımız ve işyeri hekimlerimizle aşağıdaki süreçlerin tümünde işyerlerine hizmet sunmaktayız.
Tehlikelerin Tanımlanması
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeline tehlike denir. Risk analizlerinin oluşturulmasında ilk aşama tehlikelerin tanımlanmasıdır. Tehlikeler tanımlanırken ilk önce tehlike kaynakları belirlenir. Tehlike kaynakları için; çalışma ortamı, çalışanlar ve işyerine ilişkin asgari olarak aşağıda örnekleri verilmiş bilgiler toplanır.
- İşyeri bina ve eklentileri
- İşyerinde yürütülen faaliyetler ile iş ve işlemler
- Üretim süreç ve teknikleri
- İş ekipmanları
- Kullanılan maddeler
- Organizasyon ve hiyerarşik yapı, görev, yetki ve sorumluluklar
- Çalışanların eğitim, yaş, cinsiyet ve benzeri özellikleri ile sağlık gözetim kayıtları
- Özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu
- Meslek hastalığı ve iş kazası kayıtları
Tehlikele kaynakları belirlenirken, benzer üretim tekniklerine sahip işyerlerinde yaşamış iş kazaları ve meslek hastalıkları da değerlendirmeye alınır. Libra OSGB olarak hazırladığımız risk analizlerinde süreçlerde yaşanabilecek tehlikeler için geniş ölçekli taramalar yapıyoruz.
Tehlike kaynaklarının belirlenmesinin ardından, bu kaynaklardan oluşabilecek tehlikeler belirlenir kayıt altına alınır. Belirlemeler yapılırken aşağıdaki gibi durumlar, bu durumlardan etkilenecekler ve ne şekilde etkilenebilecekleri dikkate alınır.
- İşletmenin yerinden dolayı ortaya çıkabilecek tehlikeler
- İşyeri bina ve eklentilerinin yapı malzemelerinden kaynaklanabilecek tehlikeler
- İşyerinde yürütülen süreçler esnasında vardiya düzeni, nezaret sistemi, hiyerarşik düzen, ziyaretçi veya işyeri çalışanı olmayan kişiler gibi faktörlerden kaynaklanabilecek tehlikeler
- İşin yürütümü, üretim teknikleri, kullanılan maddeler, makine ve ekipman, araç ve gereçler ile bunların çalışanların fiziksel özelliklerine uygun tasarlanmaması veya kullanılmamasından kaynaklanabilecek tehlikeler
- Elektrik tesisatları ile ısıtma, havalandırma sistemleri ve arıtma, yangın önleme ekipmanları ve benzeri yardımcı tesisatlar ve donanımlardan kaynaklanabilecek tehlikeler
- İşyerinde yanma, parlama veya patlama ihtimali olan maddelerin işlenmesi, kullanılması, taşınması, depolanması ya da imha edilmesinden kaynaklanabilecek tehlikeler.
Çalışma ortamında bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikososyal, ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarının neden olduğu tehlikelerin niteliklerini, niceliklerini ve çalışanların maruziyet seviyelerini tespit etmek amacıyla kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmalar yapılarak kayıt altına alınır. Bu operasyonlarda Libra OSGB olarak sürecin tasarlanması ve uygulanmasında etkin rol oynuyoruz.
Risklerin belirlenmesi ve analizi
Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimaline risk denilmektedir. Tespit edilmiş olan tehlikeler dikkate alınarak, risklerin hangi sıklıkta oluşabileceği ve bu risklerden kimlerin, nelerin, ne şekilde ve hangi şiddette zarar görebileceği belirlenir. Belirleme yapılırken hali hazırdaki önlemlerin etkisi de göz önünde bulundurulur.
Toplanan bilgi ve veriler ışığında belirlenen riskler; işletmenin faaliyet alanına ilişkin özellikleri, işyerindeki tehlike veya risklerin nitelikleri ve işyerinin kısıtları gibi faktörler ya da ulusal veya uluslararası standartlar esas alınarak aşağıdaki yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada kullanılarak analiz edilir. Analiz edilen riskler, kontrol tedbirlerine karar verilmek üzere etkilerinin büyüklüğüne ve önemlerine göre en yüksek risk seviyesine sahip olandan başlanarak sıralanarak yazılı hale getirilir.
- Fine-Kinley Metodu
- Hata Türleri ve Etki Analizi (FMEA)
- Ön Tehlike Analizi (PHA)
- Olay Ağacı Analizi (ETA)
- Neden-Sonuç Analizi
- Ön Tehlike Analizi (PHA)
- İş Güvenlik Analizi (JSA)
- Hata Ağacı Analizi (FTA)
- Olursa Ne Olur (What If)..?
- Tehlike ve İşletebilme Analizi (HAZOP)
- X Tipi Matris Analizi
- L Tipi Matris Analiz Metotu
Risk kontrol adımları
Tehlikelerin tanımlanması ve risklerin analizinin ardından tespit edilen riskler kontrol altına alınır. Libra OSGB olarak, risk değerlendirme ekibi ile birlikte riskleri aşağıdaki adımları takip ederek kontrol altına alıyoruz.
- Riskler, büyüklüğüne ve önemine göre sıralı hale getirilerek planlama yapılır.
- Riskin tamamen bertaraf edilmesi, bu mümkün değil ise riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi için aşağıdaki adımlar uygulanır. Bu adımların uygulanmasında Libra OSGB olarak paydaşlarımıza inovatif yöntemler sunuyoruz. Tehlike kaynaklarını ortadan kaldırırken veya daha az olanla değiştirirken, iş yapma şeklini daha verimli hale getirebilecek yenilikçi tasarımlar öneriyoruz.
- Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılır.
- Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilir.
- Riskler ile kaynağında mücadele edilir.
- Kararlaştırılan tedbirlerin iş ve işlem basamakları, işlemi yapacak kişi ya da işyeri bölümü, sorumlu kişi ya da işyeri bölümü, başlama ve bitiş tarihi ile benzeri bilgileri içeren planlar hazırlanır.
- Hazırlanan planların uygulama adımları düzenli olarak izlenir, denetlenir ve aksayan yönler tespit edilerek gerekli düzeltici ve önleyici işlemler tamamlanır.
Dökümantasyon
Risk analizi yapıldıktan ve tüm adımlar tamalandıktan sonra risk analizinin detaylı olarak dökümante edilir. Döküman içerisinde tespit edilen riskler, kontrol önemleri, düzeltici önleyici faaliyetler, risklerin analiz sonuçları gibi bilgiler içerir. Libra OSGB olarak tüm dokümantasyon adımlarını uyguluyoruz. İşyerinde bir nüshası kalmak üzere, elektronik ortamda da risk değerlendirmesi dökümanlarını paylaşıma açıyoruz.